ЧР Ял хуҫалӑх министерстви ҫемье выльӑх-чӗрлӗх фермисене аталантарма пулӑшас тесе конкурс йӗркеленӗ.
Патшалӑх укҫине илме ӗмӗтленекенсем 23 ҫын тупӑннӑ, анчах вӗсенчен пӗрин бизнес-проекчӗ конкурс ыйтнине тивӗҫтерменнине кура ӑна пӑрахӑҫлама йышӑннӑ.
Асӑннӑ ведомство хыпарланӑ тӑрӑх, патшалӑх пулӑшӑвӗн вӑтам виҫи 4 миллион тенкӗпе танлашать. Укҫана Патӑрьел районӗнчи И.Ш. Куликов, Комсомольски районӗнчи Ф.Г. Хайртдинов, Вӑрнар районӗнчи В.Г. Яковлев, Елчӗк районӗнчи Н.П. Бикулов, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи В.Г. Ермолаев, Ҫӗмӗрле районӗнчи Е.В. Карасев, Шӑмӑршӑ районӗнчи А.К. Хлюкин фермерсене пама йышӑннӑ. Куликов, Хайртдинов, Яковлев, Бикулов тата Ермолаев фермерсем укҫапа 50-100 пуҫлӑх сӗт-ҫу фермисем хӑпартасшӑн. Карасев вара выльӑх-чӗрлӗх валли хуралтӑсем ҫӗклесшӗн, выльӑх апачӗ хатӗрлемелли техника тата ашлӑх ӑратлӑ ӗне-выльӑх туянасшӑн.
Ҫӑвӑн 31-мӗшӗнче Раҫҫей Президенчӗ Владимир Путин Кремльте «Мухтава тивӗҫлӗ ашшӗ-амӑшӗ» орденпа нумай ачалла 10 ҫемьене чысланӑ. Патшалӑх пуҫлӑхӗ аллинчен орден илекенӗсен шутне пирӗн ентешӗмӗрсем, Шупашкар хулинче пурӑнакан Павловсен ҫемьи те кӗнӗ.
Ольга Михайловновнапа Алексей Аполлинарьевич 10 ача пӑхса ӳстереҫҫӗ, вӗсенчен чи асли 18 ҫулта, кӗҫени вара ҫӗртме уйӑхӗнче 4 ҫул тултарать.
Мускавра пулнӑ вӑхӑтра мухтава тивӗҫлӗ кашни кил-йыша хулари паллӑ вырӑнӗсемпе илсе ҫӳренӗ, тӗрлӗ музейсемпе паллаштарнӑ.
Асӑннӑ ордена пирӗн етешсем иртнӗ ҫулсенче те тивӗҫнӗ. 2009 ҫулта — Медведьевсен ҫемьи (Патӑрьел районӗ), в 2010 ҫулта — Маловсен ҫемьи (Патӑрьел районӗ), 2012 ҫулта — Филимоновсен ҫемьи (Ҫӗрпӳ районӗ).
Ордена тивӗҫлӗ нумай ачаллӑ ҫемьесем пирӗн республикӑра малашне те пулӗҫ тесе шанас килет.
Чӑваш Енре иртнӗ кунсенче республика шайӗнче «ял-хуҫалӑх производствин тракторист-машинисчӗ» профессипе олимпиада иртрӗ. Асӑннӑ ӑмӑртӑва вӑтам, пуҫламӑш профессиллӗ учрежденийӗсенче вӗренекен аслӑ курссем хутшӑннӑ. Олимпиада икӗ турпа иртнӗ: пӗрремӗш — вӑтам профессилле паракан учрежденисенче, иккӗмӗш — республика шайӗнче — Етӗрне районӗн агротехника техникумӗнче.
Ӑмӑртура теори ыйтӑвӗсемпе практикӑра кӑтартмалли ӗҫсем пулнӑ. Олимпиада пӗтӗмлетӗвӗ тӑрӑх пӗрремӗш вырӑна Етӗрне районӗнчи агротехника техникумӗн студенчӗ Алексей Филиппов, иккӗмӗш вырӑна Кӳкеҫ посёлокӗнчи 27-мӗш училищӗре вӗренекен Александр Павлов, виҫҫемӗш вырӑна вара Патӑрьелти 7-мӗш профессилле училищин вӗренекенӗ Дмитрий Рубцов тухнӑ.
Сахӑр кӑшманӗ чӑвашсемшӗн анлӑ сарӑлнӑ культура тееймӗпӗр. Ҫапах та ӑна туса илекенсем ҫук мар. Хӑшӗсем ҫӗршыв шайӗнче те палӑраҫҫӗ.
Раҫҫейӗн сахӑр тӑвакансен союзӗ пӗлтӗр «Сахӑр кӑшманӗ акакан Раҫҫейри чи лайӑх хуҫалӑх» тата «Сахӑр туса илекен Раҫҫейри чи лайӑх савут» конкурссем ирттернӗ. Вӗсене нумаях пулмасть пӗтӗмлетнӗ те пирӗн республикӑри виҫӗ хуҫалӑх ҫӗнтернине палӑртнӑ. Чи лайӑххисен шутӗнче — Патӑрьел районӗнчи «Исток» агрофирма, Улатӑр районӗнчи И.А. Сергунина фермер хуҫалӑхӗ тата Комсомольски районӗнчи «Дружба» кооператив. Ҫӗнтерӳҫӗсене ҫӗртмен 19-20-мӗшӗсенче Орел хулинче иртекен XII Пӗтӗм тӗнчери сахӑр канашлӑвӗнче чыслӗҫ.
Ҫурхи уй-хир ӗҫӗсене тишкернӗ май маларах эпир ҫурҫӗртисем кӑнтӑртисене ҫитеймеҫҫӗ тесе хыпарланӑччӗ-ха. Чӑн та. Кайри мала епле туртӑнсан та вӗсене ҫитме май килмен. Комсомольскисем, шӑмӑршӑсем тата елчӗксем ҫуртрисене акса вӗҫленӗ. Патӑрьел тата Вӑрнар районӗсем те юлашки гектарсем ҫинче акаҫҫӗ-мӗн. Ҫав вӑхӑтрах республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви Улатӑр, Шупашкар тата Ҫӗмӗрле районӗсенче ӗҫ майӗпен пынине пӗлтерет. Вӗсенче ҫурри таран та акайман иккен-ха.
Пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене акса пӗтернисем ҫеҫ мар, ытти ҫӗрте те паян ҫӗрулми лартассипе те ҫине тӑраҫҫӗ. Хальлӗхе ҫав культурӑна 3 пин ытларах гектар акнӑ. Ку вӑл планпа пӑхнин пӗрре-пиллӗкмӗш пайне яхӑн.
Ҫу кунӗсем ав, кӗҫех таврара «хуҫаланма» тытӑнчӗҫ. Хӗл ытамӗнчен хӑтӑлса, ҫутҫанталӑк ҫӗнӗ ем-ешӗл симӗс тум тумланма тытӑнчӗ те. Ҫурхи кунсемпе пӗрлӗх уйсенче хӗрӳ ӗҫ тапхӑрӗ пуҫланать.
Хӗвеллӗ, ӑшӑ кунсене пула ҫурхи ака-суха ӗҫӗ кӑҫал темиҫе кун маларах пуҫланнӑ. Асӑннӑ ӗҫӗ чи малтанах Елчӗк, Патӑрьел, Улатӑр тата Вӑрнар районӗсем хастаррӑн пуҫарӑннӑ.
Иртнӗ ҫулпа танлаштарсан ку вӑхӑталла пӗлтӗр 7 пин гектар акнӑ пулсан, кӑҫал вара 20 пине ҫитнӗ.
Ака-суха ӗҫне паянхи куна республикӑри пур район та тытӑннӑ. Апла пулин те Чӑваш Республикин ял-хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов ака-суха ӗҫӗн хӗрӳ тапхӑрӗ тин кӑна ҫӗнӗ вӑйсем илме тытӑнни ҫинчен каласа хӑварать.
Ял-хуҫалӑх пуҫлӑхӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх кӑҫал 570 пин гектар акса лартма паллӑртса хунӑ.
Унсӑр пуҫне тата Шупашкар районӗн Тутаркасси ялӗ ҫумӗнчи чӑх-чӗп фабрикине ҫӗнетме, Ҫӗрпӳ районӗнче ҫӗнӗ ферма хута яма ятарлӑ проектсем хатӗрленеҫҫӗ.
2013 ҫулхи акан 10-мӗшӗнче республикӑн чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗсен черетлӗ ӑмартӑвӗ иртрӗ. Конкурса 10 учитель хутшӑнчӗ. Кашни мӗн енӗпе те пулин палӑрчӗ.
Чи нумай балл пухса ҫӗнтерӳҫӗ ятне Шупашкар хулин 33-мӗш шкулӗнче чӑваш чӗлхи вӗрентекен Ирина Алексеевна Диарова тивӗҫлӗ пулчӗ.
Уйрӑм номинацисенче ҫак учительсем палӑрчӗҫ:
◆ «Манӑн педагогикӑри тӗп шухӑш» (эссе) — Людмила Алексеевна Семёнова (Шӑмаршӑ вӑтам шкулӗ);
◆ «Новатор учитель» — Валентина Михайловна Иванова (Канаш районӗн Сухайкасси вӑтам шкулӗ);
◆ «Ӑста урокӗ» — Надежда Вячеславовна Шандимирова (Муркаш районӗн Юнкӑ вӑтам шкулӗ);
◆ «Паллаштару карточки» — Лариса Васильевна Осипова (Патӑрьел районӗн Турхан вӑтам шкулӗ
◆ «Ертӳҫӗ учитель» — Галина Михайловна Назарова (Ҫӗнӗ Шупашкар хулин 14-мӗш шкулӗ);
◆ «Тӗпчевҫӗ учитель» — Галина Витальевна Кузьмина (Шупашкар районӗн Ҫӗньял вӑтам шкулӗ);
◆ «Сӑпайлӑх ҫӑлкуҫӗ» — Раиса Николаевна Ермошкина (Вӑрнар районӗн Уравӑш вӑтам шкулӗ);
◆ «Ташӑ-юрӑ ӑсти» — Вера Федоровна Никонорова (Ҫӗнӗ Шупашкар хулин 16-мӗш шкулӗ);
◆ «Ӑста вулавҫӑ» — Галина Ивановна Иванова (Элӗк районӗн Мӑн Вылӑ вӑтам шкулӗ).
Республика шайӗнче 11 хут иртекен «Литературӑллӑ Чӑваш Ен: 2011 ҫулти чи нумай вулакан кӗнеке» ӑмӑртӑва пӗтӗмлетнӗ. Аса илтеретпӗр: унта республикӑри кашни вулавӑш тенӗ пек хутшӑнса халӑх кӑмӑллакан кӗнекене суйларӗҫ.
Хаклавҫӑсен йышӗнче филологи ӑслӑлӑхӗсен тухтӑрӗ Виталий Григорьевич Родионов, Чӑваш кӗнеке издательствин директор ҫумӗ Галина Алексеевна Матвеева, ЧПГӐИ аслӑ ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Вера Витальевна Никифорова, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн чӑваш литература кафедрин преподавателӗ Николай Николаевич Осипов, И.Н. Ульянова ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн доценчӗ Елена Петровна Чекушкина-Нарпи, Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗн «Чӑваш кӗнеке» центрӗн заведующийӗ Галина Павловна Соловьева пулчӗҫ. Вӗсем пурӗ 151 кӗнеке пӑхса тухрӗҫ.
Чи нумай вуланакан кӗнекене палӑртма хаклавҫӑсен пурӗ 61 451 ыйтӑм хутне тишкерме тиврӗ. Ӑмӑртӑва элӗксем хастар хутшӑнни палӑрчӗ — вӗсем 12 960 анкета ҫырса тултарнӑ иккен! Ҫавӑн пекех Патӑрьел, Вӑрмар, Елчӗк районӗсене асӑнма пулать — вӑл тӑрӑхсенчен килнӗ ыйтӑм хучӗсен йыше 8 553, 6 202, 5 418 пулчӗ.
Ӗнер, пушӑн 25-мӗшӗнче, «Эсир пуртан кил-ҫуртӑм ӑшӑ» ятпа Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑт шкулӗнче уҫӑ класс сехечӗ иртрӗ.
4 класра вӗренекенсем Чиркина Н.А. класс ертӳҫипе пӗрле кашнин килӗнчех пулса курчӗҫ, пӗр-пӗрин ашшӗ-амӑшӗпе, аслашшӗ-асламӑшӗпе, кукашшӗ-кукамӑшӗпе ҫывӑхрах паллашрӗҫ.
Хӗрачасемпе арҫын ачасем сӑвӑсем каларӗҫ, класпа пӗрле маларах йӗркеленӗ слайдсене — сӑнӳкерчӗксен альбомӗн страницисене уҫса пынӑҫемӗн чи юратнӑ ҫынсем ҫинчен кала-кала пачӗҫ. Юрӑ-кӗвӗ те, ваттисен сӑмахӗсем те вырӑнлӑ пулчӗҫ кунта.
Туслӑ ҫемье тенине мӗнле ӑнланатӑр? Ҫемье телейӗ мӗнре-ши? Ҫемйӗре эсир мӗнпе пулӑшатӑр? — вӗрентекенӗн тӗрлӗ ыйтӑвӗсене туллин хуравларӗҫ ачасем.
Ачисен ашшӗ-амӑшне итлесе, пулӑшса пымалла, кирлӗ мар киревсӗр ӗҫсемпе хуйхӑртмалла мар. Кил-ҫуртра пурте ырӑ шухӑш-кӑмӑлпа пурӑнсан, пӗр тӗллевлӗ пулсан, пӗр-пӗрне хисеплесен, пурнӑҫ та малалла йӗркеллӗ аталанса пырать— пурте пӗрле ҫак шухӑш патне ҫитрӗҫ тӑваттӑмӗшсем.
| ПУШ | 16 |
Пушӑн 15-мӗш кунӗнче Патӑрьел районӗнчи Тури Туҫа шкулӗнче вӗренекенсем шкулта Ҫӑварни уявне ирттерчӗҫ. Уява кӗҫӗн тата вӑтам классенче вӗренекенсем хутшӑнчӗҫ.
Ачасем ятарласа ҫак кун валли икерчӗсем пӗҫернӗ, мӗншӗн тесен ҫӑварни уявӗ ӗлӗкренех тутлӑ икерчӗ ҫинипе, катаччи чупнипе, тӗрлӗрен вӑйӑсем вылянипе ачасен асӗнче юлнӑ. Ҫӑварни карчӑккине те ӑсталанӑ вӑййа йӗркелекенсем.
Уява йӑлтах чӑваш халӑх йӑли-йӗркине пӑхӑнса ирттерсе яма тӑрӑшрӗҫ Туҫа ачисем. Ҫӑварни юррине шӑрантарчӗҫ, вӑйӑсем вылярӗҫ, катаччине те чупрӗҫ, юлашкинчен Ҫӑварни карчӑккине ҫунтарчӗҫ. Ҫулталӑк хушшинче пухӑннӑ тасамарлӑха, «2» паллӑсене Ҫӑварни карчӑкки пӗрле илсе кайтӑр тесе ачасем кӑвайт сӳнсе пӗтичченех тӑрмашрӗҫ. Ҫапла пултӑрччӗ те вӗт!
+27.3 °C